Thế giới công nghệ vừa chứng kiến cú sập đau đớn của một trong những “kỳ lân” được kỳ vọng nhất – 23andMe, công ty tiên phong trong dịch vụ xét nghiệm ADN cá nhân. Tuần trước, CEO Anne Wojcicki đã đệ đơn xin phá sản và rời ghế điều hành, khép lại một hành trình từng đầy tham vọng, nhưng cũng đầy tranh cãi.
23andMe từng được xem là biểu tượng cho sự giao thoa giữa công nghệ sinh học và trí tuệ nhân tạo. Với hơn 15 triệu khách hàng trên toàn cầu, họ nắm trong tay kho dữ liệu di truyền khổng lồ – một thứ “vàng kỹ thuật số” trong lĩnh vực y sinh. Nhưng cũng chính thứ “tài sản” ấy đã trở thành quả bom nổ chậm khi công ty dính phải bê bối bảo mật nghiêm trọng.
Bê bối dữ liệu: ADN người dùng bị rao bán trên Dark Web
Mọi thứ bắt đầu vỡ vụn từ cuối năm 2023, khi hacker rao bán dữ liệu ADN người dùng 23andMe trên Dark Web. Không chỉ là tên tuổi hay ngày sinh – mà là cả phả hệ, mã di truyền… một cấp độ dữ liệu mà một khi đã lộ, gần như không thể thu hồi. Công ty mất 5 tháng mới phát hiện ra lỗ hổng, khiến niềm tin của người dùng lao dốc không phanh.
Hậu quả là vụ kiện tập thể trị giá 30 triệu USD, sự rút lui của các giám đốc hội đồng quản trị, và giờ đây là… phá sản.
Dữ liệu ADN có thể bị “mua bán” như một tài sản?
Điều khiến người dùng giật mình là: trong nỗ lực “cứu công ty”, ban lãnh đạo 23andMe đang xem xét bán toàn bộ công ty – điều đó đồng nghĩa dữ liệu di truyền của hàng triệu người cũng có thể bị đem ra giao dịch như một món hàng. Nguy cơ này dấy lên làn sóng phản đối gay gắt trên mạng xã hội và cộng đồng bảo mật.
Các chuyên gia như James Hazel đã ví dữ liệu ADN như “cá nằm trên thớt” – một khi đã lộ, nạn nhân không thể che giấu danh tính hay rủi ro mà họ sẽ phải gánh chịu trong tương lai.
Cảnh tỉnh toàn ngành công nghệ: Dữ liệu sinh học không phải là mã nguồn mở
Không giống mật khẩu có thể thay, hay email có thể xoá, dữ liệu di truyền là độc nhất và gắn liền với cá nhân. Một khi bị truy cập trái phép, hậu quả không chỉ là mất quyền riêng tư, mà còn là rủi ro y tế, bảo hiểm, thậm chí lạm dụng di truyền học.
Lời kết
Sự sụp đổ của 23andMe không chỉ là một cú ngã của một startup, mà là hồi chuông cảnh tỉnh cho toàn bộ ngành công nghệ sinh học: Cần minh bạch, có đạo đức và đặc biệt là bảo vệ dữ liệu người dùng như bảo vệ chính sinh mạng của họ. Hãy cùng Ario cập nhật những tin tức mới nhất về sự việc này nhé.
