Chỉ một ngày sau khi ChatGPT cập nhật khả năng tạo ảnh bằng AI, Internet như nổ tung với làn sóng hình ảnh mang đậm phong cách hoạt hình Ghibli – những khung hình đầy cảm xúc gợi nhớ đến Totoro, Vùng đất linh hồn hay Mộ đom đóm. Từ Elon Musk, Donald Trump, tới cả Sam Altman – CEO OpenAI – tất cả đều được “hô biến” thành nhân vật anime như bước ra từ thế giới của Hayao Miyazaki.
Nhưng sau làn sóng phấn khích ấy là gì? Một cuộc tranh cãi lớn đang nhen nhóm trong giới sáng tạo và pháp lý: Liệu AI có đang vi phạm bản quyền khi sao chép phong cách nghệ thuật – thứ vốn được xem là “linh hồn” của một cá nhân hay studio? Hãy cùng Ario tìm hiểu chi tiết sự việc dưới đây!
AI – vũ khí hai lưỡi trong sáng tạo hình ảnh
Từ ChatGPT đến Google Gemini Flash, khả năng tái tạo các phong cách nghệ thuật chỉ bằng một dòng prompt đang ngày càng hoàn thiện – thậm chí với độ chi tiết đến rợn người. Một số công cụ còn bị tố cho phép người dùng xóa watermark, càng khiến vấn đề bản quyền thêm nóng bỏng.
Theo các chuyên gia, AI hiện nay hoạt động trong một “vùng xám pháp lý”: phong cách nghệ thuật chưa được pháp luật bảo hộ rõ ràng, khiến các công ty như OpenAI có thể “lách luật” để tạo ra những bức ảnh mang đậm bản sắc Ghibli mà không bị xem là vi phạm.
Tuy nhiên, nhiều người đặt nghi vấn rằng để có thể tái tạo chính xác đến vậy, mô hình AI rất có thể đã học từ hàng triệu khung hình gốc của Studio Ghibli – điều có thể là mồi lửa cho các vụ kiện tụng trong tương lai.
Khi Miyazaki phản đối AI: Sự xúc phạm đối với sự sống?
Năm 2016, Hayao Miyazaki từng lên tiếng mạnh mẽ khi chứng kiến một đoạn phim hoạt hình được tạo bởi AI: “Tôi cảm thấy nó là một sự xúc phạm đến cuộc sống”. Điều đó phản ánh rõ quan điểm của những nghệ sĩ coi sáng tạo là kết tinh của tâm huyết – điều máy móc không thể thay thế.
Dù vậy, thực tế là các studio hoạt hình tại Nhật Bản đang dần áp dụng AI vào quy trình sản xuất để giảm tải khối lượng công việc khổng lồ. Thế nhưng việc AI sao chép trọn vẹn phong cách cá nhân hay thương hiệu lại là một ranh giới đạo đức khó chấp nhận – kể cả với công nghệ tiên tiến nhất.
Vấn đề không chỉ là công cụ, mà là cách chúng ta dùng chúng
Các công cụ AI như ChatGPT hay Gemini không chỉ là phép màu trong sáng tạo hình ảnh, mà còn là mồi lửa châm ngòi cho những tranh luận lớn về quyền sở hữu trí tuệ trong kỷ nguyên AI. Khi luật pháp chưa kịp điều chỉnh, các công ty công nghệ đang bước đi trên dây – giữa đổi mới và đạo nhái.
Một điều chắc chắn: tương lai sáng tạo sẽ không thể đứng ngoài làn sóng AI, nhưng câu hỏi về ranh giới giữa cảm hứng và sao chép sẽ còn ám ảnh ngành công nghiệp sáng tạo trong nhiều năm tới.
Nguồn: Vietnamnet
