Khi AI tạo sinh ngày càng phổ biến và dễ tiếp cận, mối quan tâm về ảnh hưởng của công nghệ này đối với trẻ em cũng gia tăng. Các chuyên gia cảnh báo rằng phụ huynh và nhà trường cần theo sát, đặc biệt trong việc sử dụng chatbot AI. Cùng Ario tìm hiểu rõ vấn đề ngay dưới đây nhé.
Hiện nay, trẻ em và thanh thiếu niên dành phần lớn thời gian trực tuyến – trung bình 5–7 tiếng mỗi ngày ở Việt Nam. Ngoài các nền tảng phổ biến như TikTok, YouTube, một xu hướng mới đang nổi lên là sử dụng chatbot AI như ChatGPT hay các “bạn đồng hành ảo” như Replika, Character.ai. Nhiều chatbot còn cung cấp trải nghiệm lãng mạn, khiến vấn đề kiểm soát nội dung càng phức tạp.
AI và sự phát triển nhận thức xã hội
ThS Vũ Bích Phượng (RMIT) cho rằng kỹ năng nhận thức xã hội – như hiểu cảm xúc người khác, giải quyết xung đột – được xây dựng qua tương tác thực tế. Việc trẻ em hình thành cảm xúc với AI có thể dẫn tới mối liên kết xã hội một chiều, không giúp rèn luyện kỹ năng xã hội cần thiết. TS Gordon Ingram cũng cảnh báo rằng phản hồi quá “lịch sự” của AI dễ khiến trẻ em có kỳ vọng không thực tế về các mối quan hệ ngoài đời.
Dù AI có thể hỗ trợ học tập, chưa có nghiên cứu nào khẳng định nó giúp trẻ phát triển đồng cảm hoặc kỹ năng xã hội. Tương tác một chiều quá an toàn với AI có thể khiến trẻ dễ bị tổn thương khi đối mặt với tình huống thực tế.
Cần giới hạn độ tuổi và kiểm soát nội dung
Hiện nhiều nền tảng mạng xã hội đã giới hạn độ tuổi người dùng, trong khi các nền tảng AI tạo sinh thì chưa có quy định rõ ràng. Theo ThS Phượng, việc xác minh độ tuổi và thiết lập chế độ kiểm soát nội dung là cần thiết, do AI có thể gây ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý trẻ em. Ngoài ra, các công cụ AI cũng cần cải thiện cơ chế báo cáo nội dung không phù hợp để phụ huynh và trẻ dễ tiếp cận.
Vai trò của phụ huynh, nhà trường và chính sách
ThS Phượng khuyến nghị phụ huynh nên đồng hành, trao đổi với trẻ sau khi sử dụng AI để hiểu và điều chỉnh nhận thức. TS Ingram thì đề xuất giáo viên nên tổ chức nhiều hoạt động hợp tác trong lớp để duy trì tương tác xã hội thực tế, chỉ sử dụng AI ở mức độ phù hợp với lứa tuổi trung học trở lên.
Về phía chính sách, cần có hướng dẫn quốc gia về sử dụng AI có đạo đức trong giáo dục, kèm theo nghiên cứu liên ngành để đánh giá tác động dài hạn.
TS Ingram kết luận: “AI có thể là công cụ học tập tốt, nhưng không thể thay thế trí tuệ tự nhiên của con người – yếu tố cốt lõi để phát triển các mối quan hệ giàu cảm xúc và thực tế trong xã hội.”
Nguồn: ZNEWS
